Hello, Dolly! Chapeau, Dolly!

Mijn stuk over Carol Channing in Het Parool (3 augustus 1995)

Hello, Dolly! is een van de gouden klassiekers van ‘good old’ Broadway. De vorig jaar op bijna 98-jarige leeftijd overleden Carol Channing was de oer-Dolly bij de wereldpremière op 16 januari 1964. Het stemgeluid van deze tengere vrouwelijke clown klonk zo ongeveer als een cementmolen, ze had een merkwaardig lispelende tongval, ogen als schotels, een waanzinnig grote mond en vooral een komisch talent dat misschien alleen is overtroffen door Lucille Ball. Carol Channing won 55 jaar geleden een van de tien (!) Tony Awards die Hello, Dolly! ten deel viel. Verder gingen er awards naar onder meer de eind vorig jaar op 88-jarige overleden gigant Jerry Herman die de tijdloze liedjes schreef (tekst en muziek), naar producer David Merrick, naar choreograaf Gower Campion en de show werd uitgeroepen tot de beste musical van 1964. Hello Dolly! is sindsdien overal ter wereld gespeeld, ook in 2004 in Nederland door Willeke Alberti en Jos Brink. Op Broadway beleefde Hello Dolly! in 2017 een legendarische revival met Bette Midler als Dolly. Voor mij is Carol Channing ’the one and only’ Dolly Levi. Ik zag haar in 1995 Dolly spelen in haar ‘hometown’ San Francisco, waar haar lyrics ‘It’s so nice to be back home where I belong’ extra lading kreeg. In Het Parool schreef ik in augustus 1995 een stuk over de  overrompelende starquality van La Channing. Sindsdien is Hello Dolly! een van mijn favoriete musicals.

Chapeau, Simone!

Simone Kleinsma (foto Roy Beusker/Annemieke van der Togt)

Carol Channing speelde Dolly tot op hoge leeftijd telkens weer en zei op haar 97ste in een interview: “Ik ben de moederkloek en alle Dolly’s over de hele wereld zijn mijn kuikens”. In 2017 beleefde Broadway een legendarische revival met Bette ’the divine Miss M’ Midler als ideale vertolker van de brutale Dolly Levi. Nu stapt in Nederland Simone Kleinsma in de schoenen van Dolly. Mede dankzij onze beste en meest veelzijdige musicalster is de nieuwe productie, die 8 maart 2020 in het Nieuwe Luxor in première ging, een ware triomf. Kleinsma bewijst weer eens dat ze alle facetten van haar vak beheerst: zang en acteren, humor en ontroering. Wat is ze grappig, wat beheerst ze het toneel volledig en wat is het ontroerend wanneer ze als Dolly telkens gevoelige onderonsjes heeft met haar overleden echtgenoot. Dolly citeert haar man zaliger veelvuldig en ze vraagt zelfs toestemming om na zijn dood verder te gaan met leven en om niet langer als een gedroogd eikenblad te vegeteren. Simone Kleinsma, wat heb ik bewondering voor je dat je dit ‘zomaar’ kunt.

Chapeau, Yan! Chapeau, Jan!

Wanneer Simone Kleinsma de rode trap afdaalt, terwijl dansende en zingende obers haar uitbundig verwelkomen, draagt ze een prachtige robe, waarbij ontwerper Yan Tax zich duidelijk liet inspireren door de rode Dolly-robe die de oorspronkelijk Nederlandse ontwerper Freddy Wittop Koning in 1964 voor Carol Channing maakte. Daarbij vormen de rode veren rond het hoofd van La Kleinsma bijkans een explosie. Yan Tax, die vorig jaar de Musical Awards de Oeuvre Award kreeg en die al meer dan 45 jaar kostuums ontwerpt voor theatervoorstellingen, films en tv-series, heeft voor Hello Dolly! prachtige historische kostuums ontworpen die passen in het beeld van de vorige eeuwwisseling. Met wonderbaarlijk mooie creaties en schitterende hoeden.

De vertaling van Jan Rot – een verrassende keuze – is ook uitmuntend. De show begint met een lofzang op Dolly: ‘Dol op Dolly’. Als Dolly zichzelf introduceert als – in de originele versie – ‘I have always been a woman who arranges things’, laat Jan Rot haar zeggen: ‘Ik was altijd al een vrouwelijke regelneef’. Inventief is zijn vertaling van het nummer Before the parade passes by: ‘Zolang de tambours blijven slaan/, Ga ik op pad en weet zaternacht wacht”. Nog een voorbeeld: ‘It will only take a moment’ is in de vertaling van Jan Rot ‘Het was liefde in een oogwenk’. Chapeau, Jan Rot!

De ‘Broadway-saus’ van Glenn Casale

En dan de choreografie en musical staging van Daan Wijnands… heerlijk! De show wemelt van energieke dansnummers, die worden uitgevoerd door het hele ensemble. De obers kregen bij de première na hun traditionele dansnummer, dat bekend staat als ‘de obers’ gallop’, zelfs een open doekje. Chapeau, Daan Wijnands! Simone Kleinsma en Paul de Leeuw vertelden bovendien in De Wereld Draait Door dat de Amerikaanse regisseur Glenn Casale een ‘Broadway-saus’ over de show had ‘gegoten’. En dat is helemaal gelukt. Chapeau, Glenn Casale! En dan het decor van Carla Janssen Höfelt met op ledschermen video’s van Lars Gorter. Die geven deze productie een bijkans driedimensionale dimensie. Dankzij de videobeelden lijkt het alsof een trein achter de acteurs langs rijdt. De bomen van Central Park wuiven heen en weer. Er is bovendien slim gebruik gemaakt van draaiende zetstukken, waardoor de buitenkant van een hoedenwinkel in een handomdraai de deur aan de binnenkant wordt.

Ensemble met in het midden Freek Bartels (foto Roy Beusker/Annemieke van der Togt)

Ingetogen en adequaat

De mannelijke hoofdrol Horcus ten Gelder – in het origineel Horace Vandergelder – wordt afwisselend gespeeld door Paul de Leeuw en Jörgen Raymann. Merkwaardig, want die twee mannen zijn zo verschillend. Paul de Leeuw speelde de première en dat deed hij ingetogen en adequaat. Zonder al te veel op te vallen en dat is bedoeld als compliment. Op de webiste www.hellodollydemusical.nl is onder het kopje ‘waar en wanneer’ – vooralsnog tot eind mei – te zien wanneer volgens de planning Paul de Leeuw de mannelijke hoofdrol speelt en wanneer Jörgen Raymann. Ik ben wel erg benieuwd hoe Jörgen Raymann het doet. Bovendien zou ik ook graag Marjolijn Touw als Dolly zien. Touw speelt nu drie kleine rolletjes; eigenlijk veel te klein voor haar statuur. Maar ze is ook de understudy voor Simone Kleinsma en ik weet zeker dat in Marjolijn Touw een excellente Dolly schuilt.

Trotse ouders

Dit is – in samenwerking met de Theateralliantie – de eerste theaterproductie van MediaLane, het bedrijf van Miel Gouda en Iris – dochter van – van den Ende. MediaLane, dat sinds 2014 bestaat, was vooralsnog vooral actief op het gebied van televisie. Iris van den Ende schrijft op de MediaLane-site over de theaterafdeling: “Ik ben door mijn ouders opgegroeid met de liefde voor theater.” Haar ouders glommen tijdens de première dan ook van trots. Terecht, want Hello, Dolly! is een zeer geslaagd megaspektakel. Helaas struikelde menig recensent over de oubolligheid van de musical. Zo schreef Patrick van den Hanenberg in Het Parool en het AD: “Is Hello, Dolly! door het spel, de dans en zang van Simone Kleinsma ook een fantastische voorstelling? Nee! Daarvoor is het verhaaltje – koppelaarster slaat via een paar omwegen een rijkaard aan de haak – veel te mager, zelfs onbenullig.” Joris Henquet schreef in de Volkskrant: “Er is erg veel kluchtige humor met winkelbediendes die zich in de kast verstoppen of onder de tafel duiken.”En Sanne Thierens schrijft in de Theaterkrant: “Het script van Michael Stewart heeft al met al niet bijster veel om het lijf, maar uiterlijk is voor deze productie alles uit de kast gehaald. Hello, Dolly! speelt flink in op een gevoel van nostalgie: zowel naar het fin de siècle waarin het verhaal gesitueerd is, als naar de glorietijd van de Broadwaymusical. In alle opzichten – aankleding, uitvoering, muziek en verhaal – benadert deze productie van Hello, Dolly! het klassiek soort musical comedy uit de jaren vijftig en zestig.” Even hand in eigen boezem: ik schreef in mijn stuk in Het Parool in 1995 ook dat Hello Dolly! ‘volstrekt passé’ was En toch, en toch… wat is dit een heerlijke klassieker met geweldige, onverwoestbare songs van Jerry Herman. Kijk zelf maar naar de trailer van deze oogstrelende productie: https://www.hellodollydemusical.nl/bekijk-nu-de-trailer/

Hello, Dolly!, gezien zondag 8 maart 2020 in het Nieuw Luxor in Rotterdam. Een productie van MediaLane en de Theateralliantie, script Michael Stewart, muziek en liedteksten Jerry Herman, vertaling Jan Rot, met Simone Kleinsma, Paul de Leeuw of Jörgen Raymann, Freek Bartels, Martijn Vogel, Marjolijn Touw en vele anderen, decor Carla Janssen Höfelt, video Lars Gorter, kostuums Yan Tax, regie Glenn Casale, choreografie en musical staging Daan Wijnands, scènefoto’s Roy Beusker en Annemieke van der Togt, foto’s van A-R en Rob Goudeketting op de rode loper Anneke Janssen, de foto’ van A-R Rob Goudeketting. Hello Dolly is te zien tot en met 3 januari 2021; die datum eindigt de tournee ook in het Nieuwe Luxor. Kaarten: www.hellodollydemusical.nl