Enkele Reis: de ouwe rotten doen het goed

Enkele reis; dat is de titel van een nieuwe thrillerkomedie van Lex Passchier (43), schrijver van veel televisiescenario’s, toneelteksten en thrillers. Hij studeerde in 2002 aan de Universiteit van Utrecht af in de Theater-, Film- en Televisiewetenschap met een scriptie over Alfred Hitchcock. Dat is te merken: zijn scripts en stukken zijn altijd spannend met een vette knipoog. Van 2004 tot 2014 produceerde hij met zijn bedrijf Het Thriller Theater onder meer de voorstellingen En toen waren er nog maar…, Moordspel, Arsenicum en Oude Kant, De Spooktrein, Paul Vlaanderen en het Mysterie van de Verzonnen Dood en de Hitchcock-klassiekers 39 Steps en Dial M for Murder. Voor de meeste producties schreef en/of vertaalde hij zelf de scripts. Ook produceerde hij Op de Drempel – een toneelmonoloog door Joost Prinsen – en in 2007 De Engel op mijn Schouder, de afscheidstournee van de toen 89-jarige gitarist en zanger Eddy Christiani (1918-2016).

‘Een dagje ouder’

Wieteke van Dort, Trudy Labij en Bram van der Vlugt (foto Ben van Duin)

Oudere acteurs en artiesten; daar heeft Lex Passchier iets mee. Dit jaar schreef hij voor Hummelinck Stuurman Theaterbureau de toneelthriller Enkele reis, gespeeld door Bram van der Vlugt, Trudy Labij, Wieteke van Dort en Florence Vos Weeda in de regie van Bruun Kuijt. Drie van de vier acteurs zijn ‘een dagje ouder’: Bram van der Vlugt is 85, Trudy Labij en Wieteke van Dort zijn beiden 76 jaar. Het is overigens zeker niet de eerste keer dat Hummelinck Stuurman met oudere acteurs werkt. Al eerder speelde Van der Vlugt bij HumStu nieuwe stukken, waaronder drie jaar geleden het experimentele nieuwe stuk Vaders & Zonen. Andere oudere toneelspelers, die de afgelopen tijd bij dit theaterbureau nieuwe stukken speelden, waren onder anderen Jules Croiset en Ingeborg Elzevier. Petje af voor producenten Arjen Stuurman en Majlis Korthals, die Stuurmans zakenpartner Diederick Hummelink opvolgde. Bovendien petje af, omdat ze het telkens aandurven om voor nieuw repertoire te kiezen. Daarin is Hummelinck Stuurman uniek in het Nederlandse theaterlandschap.

Gekibbel en misverstanden

Ensemble (foto Ben van Duin)

Enkele reis, de thrillerkomedie die 24 november 2019 in de Leidse Schouwburg in première ging, is een ingenieuze puzzel, waarin de ene na de andere moord wordt beraamd en waarbij het perspectief telkens kantelt. Aan het begin lijkt het alsof twee oudere zusters – Labij en Van Dort – een einde aan hun leven willen maken en daarvoor een huurmoordenaar inschakelen: Van der Vlugt, getooid met een kekke paardenstaart (volgens de kostuumontwerper Dorien de Jonge “een vette knipoog naar een mode-ontwerper”). Later lijkt het alsof de man de ene zuster heeft vermoord, dan weer alsof de ene zuster met behulp van de man de andere zuster wil vermoorden, later blijkt dat de zusters elkaar willen vermoorden. Oftewel: telkens wordt een ander plan beraamd om een ander personage een ticket ‘enkele reis’ te bezorgen. Ondertussen bestaan er over en weer gekibbel en misverstanden. Met als doorlopende grap dat de zusters de volgende dag met de Oriënt Express hun droomreis gaan maken naar “Constantinopel” (zegt Trudy Labij). “Nééé”, zegt de andere zus steevast: “Istanbóeóel!”

Goed spel van de ouwe rotten

Wieteke van Dort en Trudy Labij (foto Ben van Duin)

Lex Passchier schreef een komedie vol bedrog. Een gedegen, ouderwets praatstuk met gortdroge, zwarte humor, waar de drie ouwe rotten goed raad mee weten. De kenmerkende tongval van Trudy Labij geeft elk woord uit haar mond een flinke laag ironie. Bijvoorbeeld als ze erover klaagt dat artsen doodzieke patiënten in leven houden: “Waarom is het toch dat ze willen dat je leeft? Alsof sterven een misdaad is”. Fascinerend is het stille spel van Bram van der Vlugt, terwijl hij lange tijd een kopje koffie boven het schoteltje houdt. Daar gaat een zwijgende dreiging van uit. Wieteke van Dort, die 55 jaar geleden debuteerde bij De Nieuwe Komedie en later vooral haar sporen verdiende als cabaretière, tv-actrice en haar alter ego ‘Tante Lien’, staat na een halve eeuw weer als personage in een echt toneelstuk. Dat doet ze lang niet slecht. Helaas staat het spel van stagiaire Florence Vos Weeda in schril contrast met haar ervaren tegenspelers.

“We zitten toch niet in een toneelstuk?”

Gaandeweg wordt de voorstelling een toneelstuk-in-een-toneelstuk, want de personages suggereren dat ze wellicht aan het oefenen zijn voor een toneelstuk. Labij: “Misschien zit het publiek wel op het puntje van de stoel”. Van Dort: “Welk publiek?” Waarna beide dames veelzeggend de zaal in kijken. Ik citeer ook deze puntige woordenwisseling: “We zitten toch niet in een toneelstuk?” “Hoe weet jij dat? Misschien zijn we wel personages.”  De personages zeggen meerdere malen dat het toneelstuk, dat ze wellicht gaan maken, Enkele reis gaat heten. En dat de hoofdrollen worden gespeeld door bejaarde acteurs, want die hoeven minder betaald te worden. Bram van der Vlugt reageert: “Er zijn natuurlijk uitzonderingen.”

Twee Sinterklazen

Portier Ruub Petow voor de Leidse Schouwburg (copyright Ruub Petow)

Twee Sinterklazen: Bram van der Vlugt en Ruub Petow (copyright Ruub Petow)

Een toevallige bijkomstigheid bij de première in Leiden was dat Ruub Petow als portier bij de ingang van de schouwburg de gasten welkom heette. Hij komt uit Den Haag, staat vaak als portier bij de Koninklijke Schouwburg en hij is al meer dan 35 jaar de Haagse Sinterklaas. Eerder deze maand reed hij als goedheiligman door de Haagse binnenstad. Petow ziet Bram van der Vlugt als de enige echte Sinterklaas: “Maar ik ben een goede tweede”. De première was een prettig weerzien van de twee Sinterklazen. Zie voor een promotievideo van Enkele Reis: www.hummelinckstuurman.nl/voorstelling/enkelereis_toptheater/video_en_foto/

Enkele reis, gezien 25 november 2019 in de Leidse Schouwburg. Een productie van Hummelinck Stuurman Theaterbureau. Script Lex Passchier, spel Trudy Labij, Wieteke van Dort, Bram van der Vlugt en Florence Vos Weeda, regie Bruun Kuijt, decor Ellen Klever, kostuums Dorien de Jonge, scènefoto’s Ben van Duin. Tournee t/m 4 april 2020. Inlichtingen en kaarten: www.hummelinckstuurman.nl of www.toptheater.nl