Anne-Wil Blankers speelt Miss Daisy majestueus

scènefoto Driving Miss Daisy, met Anne-Wil Blankers (fotograaf Leo van Velzen)

Het toneelstuk Driving Miss Daisy ging in het Singer Theater in Laren in première, terwijl heel Bekend Nederland zich in Utrecht liet zien bij de première van Mamma Mia. Nou, die hebben iets gemist. Anne-Wil Blankers is helemaal terug van – even – weg geweest. In Driving Miss Daisy speelt ze in haar 78ste levensjaar volkomen waarachtig een Joodse weduwe van haar 72ste tot haar 97ste. Ze geeft ook een openbare masterclass acteren. Dat wil zeggen: een masterclass ‘slow acting’. Dat is zeker niet negatief bedoeld. Naturel acteren is, net als ‘slow food’, heel lekker. En absoluut te verkiezen boven ‘hap snap’-vertier.

Opstandig en kribbig

scènefoto Driving Miss Daisy, met Edwin Jonker en Iwan Walhain (fotograaf Leo van Velzen)

In de eerste scène vertelt de zoon van Miss Daisy – gespeeld door Iwan Walhain – dat het op haar leeftijd niet langer verantwoord is dat ze auto rijdt. Miss Daisy sputtert fel tegen: “Ik ben opgevoed om mezelf te kunnen redden”. Ze wìl geen chauffeur, ze is opstandig, kribbig, kop in de wind. Maar haar zoon huurt buiten haar om een zwarte chauffeur – deze chauffeur, die Hoke heet. In het begin doet Miss Daisy buitengewoon kribbig tegen Hoke, maar gaandeweg wennen ze aan elkaar, Miss Daisy begint meer en meer de eerlijkheid van Hoke te waarderen en uiteindelijk ontstaat een bijzondere vriendschap.

Grijs vogeltje

scènefoto Driving Miss Daisy, met Anne-Wil Blankers en Edwin Jonker (fotograaf Leo van Velzen)

In de voorstelling, die zonder pauze ongeveer anderhalf duurt, worden de drie personages een kwart eeuw ouder. Edwin Jonker gaat steeds krommer lopen en krijgt een steeds witter pruikje op. Anne-Wil Blankers gaat ook steeds strammer en vooral voorzichtiger lopen, ze krijgt ook een steeds grijzere pruik en doet op circa tachtigjarige leeftijd denken aan de oudere koningin Wilhelmina. Uiteindelijk transformeert ze tot een lichtelijk dement grijs vogeltje met een looprekje. Ze zegt in de meest aandoenlijke en emotionele scène tegen Hoke dat hij haar beste vriend is.

scènefoto Driving Miss Daisy, met Anne-Wil Blankers en Iwan Walhain (fotograaf Leo van Velzen)

Vergankelijkheid

De voorstelling is een triomf van decorontwerper Herbert Janse, die verbonden is aan het Haagse gezelschap Opera2Day. Hij zorgt er met minimale middelen voor dat de hele wereld van Miss Daisy ten tonele wordt gesuggereerd. Edwin Jonker knutselt, zodra hij wordt aangenomen als chauffeur, het geraamte van een auto in elkaar. Dat doet hij rustig, met muziek op de achtergrond. Als de auto rijdt, suggereren bewegende beelden op een gordijn dat de auto daadwerkelijk in beweging is. Er worden ook andere beelden geprojecteerd, zoals krantenpagina’s, een kerkhof en de ingang van de zaal waar Martin Luther King een lezing geeft. Alle meubelen en rekwisieten worden door de mannelijke acteurs neergezet en verwijderd met een souplesse alsof dat heel gewoon is. Uiteindelijk wordt het gordijn naar beneden getrokken, wanneer Miss Daisy haar laatste scène speelt. Dan komt er een projectie op de achterwand van ganzen die van links naar rechts vliegen. De vergankelijkheid wordt hiermee mooi verbeeld.

Hogeschooltoneel

Driving Miss Daisy is een vlekkeloze voorstelling, een triomf van hogeschoolacteren. En van hogeschoolregisseren, want Agaath Witteman heeft feilloos leiding gegeven aan de acteurs en hoe ze hun rollen zo mooi konden inkleuren. De voorstelling is vooral een triomf van Anne-Wil Blankers, die eerder dit jaar kampte met een burn-out. Ze moest haar rol in het toneelstuk Wat ik moest verzwijgen teruggeven. Dit stuk, over een oudere dame die geheimen uit de Tweede Wereldoorlog met zich meedraagt, was geschreven door Edwin de Vries en het zou de eerste keer zijn dat Blankers het toneel zou delen met haar zoon Christo van Klaveren. In een interview, dat ik een week voor de première met haar had, zei ze: “Het was geen keuze om die productie af te zeggen. Ik hoefde niks te zeggen. Ik barstte uit in de grootste huilbui van mijn leven. Het overkwam me.” Ze zei desgevraagd dat het niet lag aan het stuk Wat ik moest verzwijgen, maar ze zei ook dat het geen optie was om dit stuk alsnog te gaan spelen toen ze zich beter voelde. Meer wilde ze daar niet over kwijt.

scènefoto Driving Miss Daisy, met Anne-Wil Blankers en op de achtergrond Edwin Jonker en Iwan Walhain (fotograaf Leo van Velzen)

Haar eigen moeder

Over Miss Daisy zei ze: “Toen ik Driving Miss Daisy las, dacht ik: díe vrouw wil ik wel spelen. Ik was geraakt door haar leven, door de ontwikkeling naarmate ze ouder wordt. Als ik een stuk lees, denk ik altijd: wil ik die vrouw verdedigen? Kan ik haar uitleggen aan mezelf en aan de zaal? Ik was geraakt door de ontwikkeling van die vrouw. Ze wordt steeds ouder, ze gaat kantelen in haar manier van denken en ze wordt zachter.” De film met Jessica Tandy, die voor de rol van Miss Daisy in 1990 een Oscar kreeg, heeft ze nooit gezien. Dat doet ze nooit, als ze een rol speelt in een stuk dat is verfillmd: “Ik wil een rol uit mezelf creëren. Niet eerst kijken hoe iemand anders dat speelde.” Tijdens de voorbereidingen dacht ze wel aan haar eigen moeder, die in 1997 op 87-jarige leeftijd overleed.

De koningin

Anne-Rose bij de Silver Back Rolls Royce buiten het theater waar Driving Miss Daisy in première ging (foto Rob Goueketting)

Paul de Leeuw zei in een interview, toen hij met Anne-Wil Blankers de voorstelling Moeders en Zonen speelde: “Je kunt acteren met Anne-Wil Blankers vergelijken met tennissen. Als je speelt tegen een veel betere tegenstander dan ga je vanzelf ook beter slaan. Zij is een koningin in de techniek van het acteren. Ze speelt zelfs de komma’s in een tekst. Heeft een haast perfecte timing. Daar leer ik van. Haar devies: ga niet voor het effect, maar speel gewoon je rol.” Dat doet ze in Driving Miss Daisy zoals alleen zij dat kan. Het was trouwens mooi dat Senf Theaterpartners ervoor had gezorgd dat bij de première naast de rode loper een mooie oude Rolls Royce Silver Shadow stond. Naast de rode loper, waar geen enkele fotograaf aanwezig was (die stonden allemaal aan de rode loper van het Beatrix Theater). Ach ja, je hebt rangen en standen.

Driving Miss Daisy, gezien 23/9 in het Singer Theater Laren, tournee t/m 28 december. Tekst Alfred Uhry, vertaling Teunkie van der Sluijs, met Anne-Wil Blankers, Edwin Jonker en Iwan Walhain, regie Agaath Witteman, decor Herbert Janse, kostuums Patricia Lim, licht Bart van den Heuvel, video Reynoud Wieringa, scènefoto’s Leo van Velzen. Dit is een prodcutie van Senf Theaterpartners. Inlichtingen: www.driving-missdaisy.nl en www.ntk.nl