Ode aan een Amsterdammer, zo heet de expositie in het Scheepvaartmuseum Há, daar zijn burgemeester Eberhard van de Laan en zijn achtjarige zoon Edze. Ze keken eerder dit jaar ontspannen recht in de lens van fotograaf Koos Breukel. Twee paar glinsterende ogen, de hoofden liefdevol tegen elkaar. Vaders rechterhand omarmt zoonlief beschermend, hun vingers raken elkaar. Het zijn twee handen die genetisch – zoals Jos Brink het altijd formuleerde – ‘van dezelfde koekplank komen’. De foto is een en al liefde, een en al vertrouwen, een en al ‘dit zijn wij, dit is het Amsterdamgevoel’. Het portret maakt deel uit van de expositie Ode aan een Amsterdammer.

In het Scheepvaartmuseum hangen circa zeventig portretten van bekende en onbekende Amsterdammers, geschilderd, getekend of gefotografeerd door kunstenaars die binding hebben met Amsterdam. Bezoekers staan oog in kruis met een poedelnaakte Simon Vinkenoog die in 2008 door Aatje Veldhoen in olieverf is vereeuwigd. De tachtigjarige dichter zit wijdbeens, met in de rechterhand een brandende sigaret. De buik is uitgezakt, de schouders hangen, maar de oogoplag is alert. Vrienden kijken elkaar aan.

Bart Koetsier maakte in 2011 een zwart-wit foto van Bram Moszkowicz, waarin zijn silhouet haarscherp wordt geaccentueerd. Robin de Puy portretteerde Sophie Hilbrand achter een natte glasplaat. Cor Jaring werd een jaar voor zijn dood gefotografeerd door Sander Troelstra. Marjolein Rothman maakte een gezichtsloos portret van Anne Frank, getiteld Disappearance. In een vitrine ligt een cartoon van Peter van Straaten die Job Cohen in 2011 als fractieleider van de PvdA neerzette als grote vogel; peinzend en zwijgend te midden van kwetterende mussen, roodborstjes en koolmeesjes. In dezelfde vitrine ligt een zelfportretje van Simon Carmiggelt en een potret dat Van Straaten van maestro Carmiggelt maakte, ondertekend – in het handschrift van Carmiggelt – met ‘Peter Carmiggelt’.

Emo Verkerke maakte van Remco Campert een kleurrijk geschilderd portret. Indringender is de tedere potloodschets die Meinbert Gozewijn van Soest van Campert maakte. Dezelfde kunstenaar maakte van Eberhard van der Laan eerder dit jaar een ontroerende tekening. De burgemeester kijkt je recht aan: grijze pupillen in een breekbaar gezicht. Er hangt ook een portret dat Meinbert Gozewijn van Soest maakte van Mensje van Keulen. Ook zo indringend. De expositie is een initiatief van de Dutch National Portrait Gallery die in 2013 is opgericht door portretkunstenaars, onder wie fotograaf Koos Breukel.

Breukel is met uitgever Willem van Zoetendaal de curator van Ode aan een Amsterdammer. “Amsterdammer zijn gaat over een attitude,” aldus de fotograaf. “Het gevoel de wereld aan te kunnen en bij die ambitie nooit de humor uit het oog te verliezen. Wat hen bindt, is hun vrije karakter. Hun branie en vrije geest. Dit zijn types die ongrijpbaar zijn.” Wie een Amsterdammer mist, kan via www.dutchnationalpotrait.gallery een portret naar eigen keuze indienen. Een selectie van de inzendingen wordt 9 augustus van 19.00 tot 21.00 uur in het museum op een digitaal scherm getoond. Die avond wordt de winnaar aangewezen.

‘Ode aan een Amsterdammer’ duurt t/m 27 augustus en is gratis toegankelijk. Het Scheepvaartmuseum is dagelijks open van 9 tot 17 uur. Inlichtingen: www.dutchnationalportrait.gallery