Jezus Christus, we zagen dat het goed was

Magtel de Laat en Jeangu Macrooy (foto Jan Versweyveld)

A-R en Tjabe op de rode loper (foto Anneke Janssen)

Jesus Christ Superstar ging zondag 21 januari 2024 in première in het DeLaMar Theater in Amsterdam. Een productie van Albert Verlinde, Jaco Kaassschieter en Senf Theaterproducties. De rockopera is zo’n eclatant succes dat er in de zomer in het DeLaMar extra voorstelling komen: van 7 augustus tot en met 1 september (behalve maandag en dinsdag). Ik nam Tjabe Mater, de bijna 27-jarige zoon van mijn man, mee naar de première. Hij wist van tevoren weinig over de legendarische rockopera uit 1970 van de Britten Andrew Lloyd Webber en Tim Rice, destijds broekies van 22 jaar. Jesus Christ Superstar? Tja, die naam ‘rang a bell’ bij Tjabe. Hij had op school wel iets over het bijbelverhaal gehoord. Hij wist dat Jezus het loodje zou leggen, maar verder? Andere namen… Ivo van Hove? Ook die naam deed een belletje rinkelen, wat me eigenlijk verbaasde. Maar Jeangu Macrooy? Nóóit van gehoord. Logisch, het Songfestival is voor twintigers een gesloten boek. Dat de hele voorstelling in het Engels zou worden gespeeld, daar was Tjabe blij om. Lekker, geen kromme vertalingen. En de Engelse taal is voor hem dan weer bepaald géén gesloten boek.

Jeangu Macrooy is fenomenaal

Richard Spijkers, Lucas Hamming en ensemble (foto Jan Versweyveld)

Lucas Hamming en Jeangu Macrooy (foto Jan Versweyveld)

De dresscode voor de première was ‘casual chic’. We gingen – Tjabe ‘casual’ en ik ‘trashy chic’ – met veel plezier over de rode loper en we zaten op de vijfde rij van het balkon. En we zagen dat het goed was. Want wa een fenomenale voorstelling is dit! Echt, ik heb zelden in het theater zoiets enerverends meegemaakt. Het toneelbeeld van Jan Versweyveld alleen al is geweldig. Op het uitgebouwde toneel prijkt een zwart rond podium met een zwart rooster erop, waar van tijd tot tijd een beetje rook uit omhoog kringelt. Verder bestaat de scenografie uit louter licht en geluid.

Jeangu Macrooy is een fenomenale Jezus, over hem later meer. Lucas Hamming overtuigt als Judas en Magtel de Laat zorgt voor kippenvel als Maria Magdalena. Vooral wanneer ze het emotionele en voor haar zo verwarrende liefdeslied I don’t know how to love him zingt. De bas-bariton Richard Spijkers zingt overdonderend laag als de hogepriester Caiaphas. En Edwin Jonker is een geweldige Pontius Pilatus, die zwaar in gewetensnood verkeert en zijn handen wast in onschuld.

Zijn understudy Dave Rijnders is ook erg goed

Overigens kon Jeangu Macrooy wegens omstandigheden donderdag 25 januari – de tweede voorstelling na de première –  niet spelen en werd de rol van Jezus die avond overgenomen door zijn understudy Dave Rijnders. De jeugdige Dave speelt in het ensemble en – naar verluidt – deed hij het bewonderenswaardig. Hij studeerde in 2020 af aan de Fontys Hogeschool voor de Kunsten richting Muziektheater. Direct na zijn opleiding was hij te zien in de rol van Melchior Gabor in Spring Awakening. Daarop aansluitend speelde hij in Disney’s Aladdin als Omar en de understudy van Aladdin. In 2023 hernam hij de rol van Melchior Gabor in de Spring Awakening Tour. In 2022 won hij een Musical Award in de categorie ‘Aanstormend Talent’. Dat hij die prijs waard is, bewijst hij in Jesus Christ Superstar. Respect voor deze jongen! Die komt er wel.

Alex Klaasen boezemt angst in

Alex Klaasen en Jeangu Macrooy (foto Jan Versweyveld)

Jeangu Macrooy en ensemble (foto Jan Versweyveld)

Alex Klaasen doet nog geen vier minuten mee.Hij speelt Koning Herodes. Meestal is die scène een komische noot in JCS. Shockrocker Alice Cooper speelde de rol ooit. Eerst deed hij dat in een productie in Londen en later tijdens JCS in Concert, waarbij Jezus werd gespeeld door John Legend; de moeite waard om even te kijken: https://www.youtube.com/watch?v=9BnxwP8vLRg

Herod’s song wordt vaak gespeeld als een komische vaudeville-act, maar bij Ivo van Hove is het lied een gruwelijke scène. Dit is bepaald geen ‘laughing matter’. Hier is Herodes een sadist, die Jezus kleineert, uitscheldt, bedreigt, laat onderwerpen aan waterboarding en zelf tot bloedens toe verminkt. De song is een echte showstopper. Bij de première kreeg Klaasen bijna een open doekje toen hij opkwam. De rol van Herodes wordt later dit seizoen ook gespeeld door Paul de Leeuw en Paul Groot. Met name De Leeuw zal er nog een hele kluif hebben om deze bruut geloofwaardig te spelen.

Jezus met charisma en starquality

Jeangu Macrooy en Lucas Hamming (foto Jan Versweyveld)

Jeangu Macrooy en ensemble (foto Jan Versweyveld)

Het was een gok van Ivo van Hove en Albert Verlinde om de titelrol te laten spelen door iemand zonder acteerervaring, maar Jeangu Macrooy is fenomenaal goed. Zodra hij de arena betreedt, is hij indrukwekkend. Alleen al door zijn rijzige postuur, hij is mooi om te zien, hij heeft dat geweldige rastahaar. En hij heeft charisma en starquality.

Macrooy speelt de heiland zoals regisseur Ivo van Hove had voorzien toen hij hem – naar verluid – anderhalf jaar geleden op straat tegenkwam na een première in Tuschinski en dacht: dáár loopt mijn Jezus! In de voorstelling raakt Jezus hevig in verwarring vanwege de blinde adoratie door zijn volgelingen die met hem dwepen. Alleen Judas, aanvankelijk zijn beste vriend, wijst hem op de gevaren hoe dit uit de hand kan lopen. En dat gebeurt natuurlijk ook. Het verraad van Judas wordt emotioneel en waarachtig ten tonele gevoerd.

Jeangu Macrooy en ensemble (foto Jan Versweyveld)

De superseats zijn super én misschien wel enigszins riskant

A-R bij haar ‘Superseat’, voor aanvang (selfie)

Tjabe en A-R vóór aanvang van de première met de zaal op de achtergrond

Het idee om 170 zogeheten ‘superseats’ achter de arena te maken is een superidee. Toeschouwers in de zaal zien de superseat-mensen, die deel uit lijken te maken van de handeling. Ik was na de première zo nieuwsgierig naar hoe het is om op een van deze stoelen te zitten dat ik voor woensdag 24 januari een superseat-kaartje heb gekocht. Daar zat ik dan; op de eerste rij (want ik was vroeg). Ik koos, heel bewust, voor een stoel naast het trappetje waar Jeangu Macrooy nog geen metertje van me verwijderd zijn ‘Gethsemane’-solo begon: ‘I only want to say/, If there is a way./ Take this cup away from me./ For I don’t want to taste its poison’.

Het is een wonderschone ervaring om de spelers zo dichtbij mee te maken. Nu zag ik nog beter dan tijdens de première hoe enorm goed de jonge mensen spelen en zingen, gehuld in streetwear van de – net als Van Hove en zijn scenograaf Jan Versweyveld uit België afkomstige – ontwerper An D’Huys. Op het eerste gezicht lijkt het alsof ze rommelig en slordig gekleed zijn, maar van dichtbij valen de verschillende kleuren en stijlen op: zwarte jacks met hoodies, maar ook sexy ondergoed als bovenkleding, een jongen in een rok, een meisje in stoer zwart. Hulde!

De theaterbankbiljetten

Edwin Jonker en ensemble (foto Jan Versweyveld)

Aanstekelijk

De spelers bewegen zeer aanstekelijk op de beat van de muziek en op de gierende gitaren. Het is een kwestie van vertrouwen jegens de ‘superseaters’ dat ze niet mee gaan swingen of zelfs het podium te betreden en mee gaan dansen. En je moet er toch niet aan denken dat een godsdienstwaanzinnige, die vóór of tegen deze voorstelling is, zich met het gebodene gaan bemoeien… Het verbaasde me dat de zaalwachters de ‘superseaters’ er niet op wijzen dat ze niet al te breeduit mogen zitten; vooral met hun benen niet. Dat zou verstandig zijn, want de spelers springen soms rakelings langs de benen van deze toeschouwers. Ik nam nog geld mee naar huis. In de tempelscène wordt flik met bankbiljetten gesmeten. Zo belandden vóór mijn voeten een biljet van duizend U.S.A.-dollars en een biljet van vijfduizend Britse ponden. Theatergeld uiteraard, maar  voor mij waardevol souvenirs die me doen denken aan deze gedenkwaardige avond, met m’n neus op Jesus Christ Superstar.

Jeangu Macrooy en ensemble (foto Jan Versweyveld)

Geen kruis en toch gekruisigd

Jeangu Macrooy en ensemble (foto Jan Versweyveld)

Edwin Jonker en Jeangu Macrooy (foto Jan Versweyveld)

Het is geen spoiler om te vermelden dat Jezus deze musical niet overleeft. Wat is het goed dat er geen kruis aan te pas komt. Jeangu Macrooy spreidt zijn armen en die suggestie zegt genoeg. Ook zonder houten kruis begrijp je wat er gebeurt, wanneer hij zingt: ‘God forgive them/ they don’t know what they are doing’.

Er stroomt aan het eind van de voorstelling extreem veel bloed. Eerst wanneer Jezus gegeseld wordt, daarna wanneer de anderen elkaar met emmers nepbloed besmeuren.

‘Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen’

Eerst dacht ik: waarom eigenlijk? Alleen uit effectbejag? Jacques Klöters wees mij op een tekst uit het Nieuwe Testament (Matteüs 27:25). Wanneer Pontius Pilatus zijn handen in onschuld was, zegt hij: ‘Ik ben onschuldig aan de dood van deze man. Zie het zelf maar op te lossen’. Later staat er: ‘En heel het volk antwoordde: “Laat zijn bloed ons maar worden aangerekend, en onze kinderen!”’ (De bijbelvertaling uit 2021). Of in de vertaling uit 1951: ‘Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen!’

 Albert Verlinde heeft met deze productie een meesterwerk in handen. Hij haalde in 2018 – toen nog bij Stage Entertainment – de David Bowie-musical Lazarus naar Nederland. Ivo van Hove had deze Broadway-productie in nauwe samenwerking gemaakt met de toen al doodzieke Bowie. Lazarus was in Amsterdam een enorm succes. Verlinde vroeg destijds aan Van Hove welke andere musical nog hoog op diens verlanglijstje stond. Dat was Jesus Christ Superstar. De rockopera, die helemaal is doorgecomponeerd en waarin dus geen woord wordt gesproken, wordt begeleid door een live orkest van elf man, onder leiding van dirigent Marco Braam. Het leuke van de superseats is dat je de dirigent op een monitor in zijn gezicht kijkt. Opmerkelijk is dat de productie kennelijk zo duur is dat er geen programmaboek vanaf kon. Meestal gaat zo’n grote musical steevast gepaard met een groot, glossy souvenirbrochure. Maar hier niet.

Herinneringen aan Ted Neeley

Ted Neeley (destijds bijna 72) in de musical in 2015 (foto Margot de Heide)

A-R en Ted Neeley in 2015 (foto Hanni Berger)

Ik denk met enige weemoed terug aan acht jaar geleden, toen ik Jesus Christ Superstar voor het eerst live zag. Dat was in het World Forum in Den Haag met ‘the one and only’ Ted Neeley in de titelrol. Opmerkelijk, want de Amerikaan speelde Jezus in 1973 in de film en hij speelde de rol op z’n 72ste nog altijd. Met zijn eeuwige lange haar, z’n Jezusbaardje en gehuld in een witte jurk, om de middel bijeen gehouden met een koord. En – het was een wonder – met nog altijd die stem. De stem, waarmee hij in zijn Gathsemane-lied de extreem hoge falsetto-kreet nog altijd haalde: “Lord, tell me, why-y-y-y-y-y!” Hij zong dit lied overigens vorig jaar ook tijdens een concert waarbij werd gevierd dat de film vijftig jaar geleden was gemaakt. Op z’n tachtigste zong hij nog: ‘why-y-y-y-y-y!’

Ik interviewde Ted Neeley in 2015 in verband met de uit Italië afkomstige JCS, waarin hij wéér werd gekruisigd. Het was een aangenaam gesprek met een vriendelijk, piepklein mannetje. Hij vond het zelf een wonder dat hij nog altijd Jezus speelde en dat hij de hondsmoeilijke zangpartijen nog steeds haalde. Hij zei dat hij niet gelovig was, maar wel spiritueel: “Zodra de muziek begint, omarm ik Jezus. Soms vragen zwangere vrouwen mij op straat of ik hun buik wil zegenen. Als ik dan zeg dat ik Jezus niet ben, leggen ze soms mijn hand op hun buik. Wie ben ik dan om te zeggen dat ik dat niet doe?” Ook opmerkelijk: op de dag van de première – zondag 21 januari 2024 – overleed de Canadese filmregisseur Norman Jewison op 97-jarige leeftgijd. De man die in 1973 de film Jesus Christ Superstar regisseerde. Toeval bestaat niet, nie’waar?

Sterrenregen en terecht!

De affiche met Jeangu Macrooy, gecancelled met een rood kruis

Sterrenregen in de recensies

Albert Verlinde zette twee dagen na de première op Facebook: “Ik ben dit jaar een kwart eeuw theaterproducent en heb dit nog nooit meegemaakt. Zoveel sterren, zoveel lofuitingen en zo’n boost in kaartverkoop.” Hij citeert: ‘Jeangu Macrooy is de gedroomde Jezus’ (Trouw) / ‘Zal geen toeschouwer onberoerd laten’ (de Volkskrant) / ‘Jeangu Macrooy is een fenomenale Jezus’ (AD) / ‘Van Hove weet als geen ander het verwende theaterpubliek te verrassen’ (De Telegraaf) / ‘A phenomenal production worthy for world stages’ (BroadwayWorld) / ‘Tickets voor Jesus Christ Superstar vliegen weg en dat is terecht ook: wow’ (Metro). Zie voor de trailer: https://www.youtube.com/watch?v=AK_vbDBGuJo

Elisabeth is de volgende productie

Verlinde voegt er nog aan toe: “Het is een wonder. Mag ik dat zeggen? Ja dat mag ik zeggen!” Ik kan alleen maar zeggen dat hij het met hem deze Mart Smeets-opmerking bij het juiste eind heeft. Het kan niet anders dan dan Verlinde met deze voorstelling lonkt naar het buitenland, waar Ivo van Hove is natuurlijk wereldberoemd. Overigens is al aangekondigd dat Verlinde in het seizoen 2024/2025 een nieuwe versie van de musical Elisabeth gaan brengen, de in 1992 nieuwe musical die destijds in Wenen van Pia Douwes wereldster maakte. Douwes speelde de rol ook 25 jaar in het Circustheater in Den Haag. Het is nog niet bekend wie de hoofdrollen in Elisabeth gaan spelen.

A-R en Tjabe op de rode loper (foto Edwin Smulders)

Jesus Christ Superstar, gezien zondag 21 en woensdag 24 januari 2024 in het DeLaMar, aldaar nog tot en met zondag 18 februari en wegens succes extra voorstellingen van zondag 7 augustus tot en met zondag 1 september (behalve maandag en dinsdag). Een productie van Albert Verlinde Theater, tekst Tim Rice, muziek Andrew Lloyd Webber, met Jeangu Macrooy, Lucas Hamming, Magtel de Laat, Alex Klaasen (later in het seizoen zijn Paul de Leeuw en Paul Groot de alternates voor de rol van koning Herodes), Edwin Jonker, Richard Spijkers, Jules Avery en vele anderen, regie Ivo van Hove, scenografie en scènefoto’s Jan Versweyveld, choreografie Jan Martens, kostuums An D’Huys, musical supervisor Ad van Dijk, sound design Tom Gibbons. De foto’s van A-R en Tjabe op de rode loper zijn gemaakt door Anneke Janssen, de scènefoto met Ted Neeley door Margot de Heide en de foto van A-R en Neeley door Hanni Berger. Jesus Christ Superstar is na 18 februari te zien tot en met minstens 11 september 2024 in Emmen, Tiel, Maastricht, Apeldoorn, Alkmaar, Rotterdam, Breda, Nijmegen, Leeuwarden, Enschede, Heerlen, Tilburg, Zwolle, Groningen, Doetichem, Den Bosch, Utrecht, Venlo, Den Haag, Eindhoven en Hoorn. Zie voor kaarten en meer informatie: 0900.9203 en www.jesuschristsuperstar.nl